Γράφει ο Φιλίππου Πέτρος
Δήμαρχος Σαρωνικού
Πτυχιούχος Ιστορικού/ Αρχαιολογικού της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Ο Μ Ι Λ Ι Α
Αθήνα  8-5-2011

Οι κοινωνικές επιπτώσεις από την οικονομική κρίση και κυρίως από το χρέος της χώρας μας, καθημερινά γίνονται απ΄ όλους μας όχι μόνο αισθητές και  γνωστές, αλλά ιδιαίτερα επώδυνες για τα κοινωνικά στρώματα με τα χαμηλότερα εισοδήματα, ενώ η ανεργία καλπάζει πλέον σε πολύ μεγάλα νούμερα.
Μέσα ακριβώς σε αυτό το κλίμα της δυσπραγίας και της γενικότερης οικονομικής ύφεσης, βρίσκεται και η Τοπική Αυτοδιοίκηση της χώρας, η οποία όπως είναι φυσικό επηρεάζεται άμεσα από τις ραγδαίες αλλά και οδυνηρές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, που επιδείνωσε η πολιτική του Μνημονίου.

Όπως είναι γνωστό σε όλους η Ελλάδα είναι το πλέον συγκεντρωτικό και συγχρόνως πελατειακό κράτος της Ευρώπης.
Ο αγώνας για αποκέντρωση και μεταφορά αρμοδιοτήτων από το συγκεντρωτικό και πελατειακό κράτος προς την περιφέρεια και την Τ.Α. και κυρίως η ενίσχυση του ρόλου της στην ελληνική κοινωνία,  ήταν μία από τις βασικότερες και πάγιες αρχές και διεκδικήσεις της Αυτοδιοίκησης της χώρας μας τις τελευταίες δεκαετίες.
Η ανεξαρτητοποίηση από τον ισχυρό κρατικό εναγκαλισμό και από την ασφυκτική οικονομική εξάρτηση  από το κεντρικό κράτος είναι ένα από τα μεγάλα ζητούμενα ιδιαίτερα σήμερα.
Η Τ.Α. στην χώρα μας έχει την μικρότερη κρατική οικονομική στήριξη και επιχορήγηση από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπ. Εσωτερικών, που μόλις πρόσφατα ανακοινώθηκαν στο λεγόμενο «Πρόγραμμα Εξυγίανσης των Δήμων», οι δαπάνες για την Τ.Α. στην χώρα μας είναι 3,1% του ΑΕΠ, όταν ο μέσος ευρωπαϊκός όρος είναι 17,2%.
Πέρα όμως από αυτήν την ουσιαστικά πενιχρή χρηματοδότηση της Τ.Α. υπάρχουν και άλλες παράμετροι που πρέπει να σημειωθούν και οι οποίες επιτείνουν την δυσπραγία της.

1. Παρακρατηθέντες πόροι: Διαχρονικά οι κυβερνήσεις δεν απέδιδαν προς την Αυτοδιοίκηση αυτά που το Σύνταγμα και νόμοι ορίζουν, με αποτέλεσμα να υπάρχει μια οφειλή με τους συντηρητικότερους υπολογισμούς της τάξης του 1, 7 δις ευρώ. Τα χρέη δε που ανακοίνωσε ο υπουργός από δάνεια είναι 1,8 δις ευρώ. Δηλαδή το ίδιο το κράτος, σε κάποιο βαθμό, έχει μεταφέρει τα χρέη του στους δήμους.

2. Αφαίρεση πόρων της αυτοδιοίκησης για κάλυψη αναγκών του κράτους, όπως για παράδειγμα η μείωση του τέλους παρεπιδημούντων, 2%, που έχει επιφέρει ισχυρό πλήγμα ιδιαίτερα στους τουριστικούς δήμους, ή οι δαπάνες για την κάλυψη των μισθολογικών αναγκών των καθαριστριών των σχολείων κ.λπ.

3. Μεταφορά αρμοδιοτήτων από το κεντρικό κράτος χωρίς τους αντίστοιχους πόρους. Για παράδειγμα τα ενοίκια των σχολείων, πολεοδομικών γραφείων, αλλά και οι μισθοί των μεταταγμένων υπαλλήλων στους δήμους κ.λπ.

4. Περικοπή κονδυλίων για τις ανάγκες του μνημονίου. Ήδη οι τακτικές επιχορηγήσεις της Αυτοδιοίκησης το 2010 είχαν υστέρηση της τάξης του 30%, σε σχέση με το 2009.
Συνολικά η Τ.Α. σύμφωνα με την ομολογία του ίδιου του υπουργού Εσωτερικών κατέβαλε για τις ανάγκες της δημοσιονομικής εξυγίανσης 1 δις ευρώ, ενώ για το 2011, το μόνο που φαίνεται να εξασφαλίζει ο κρατικός προϋπολογισμός είναι οι μισθοί των υπαλλήλων, ήτοι, 2,14 δις ευρώ, ενώ τα υπόλοιπα, μέχρι τα 3,8 δις που εκτιμάται σήμερα το ελάχιστο λειτουργικό κόστος των δήμων, η Κυβέρνηση μας λέει να το αντλήσουμε από τα δημοτικά τέλη και φόρους.

Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την πραγματική δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι πολίτες σε πάρα πολλές περιπτώσεις εξαιτίας των μεγάλων οικονομικών τους προβλημάτων, να αδυνατούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους προς τους δήμους,  οδηγούν τους δήμους σε μια τεράστια οικονομική δυσπραγία.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που προβλέπουν την οικονομική κατάρρευση  της Αυτοδιοίκησης στην χώρα μας.
Ο νόμος «Καλλικράτης» που πρόσφατα ψηφίστηκε και εφαρμόστηκε θα μπορούσε να ήταν μια μεγάλη και πραγματική ευκαιρία για να ανασυγκροτηθεί η  δημόσια διοίκηση και η Αυτοδιοίκηση της  χώρας μας. Δυστυχώς η  προϋπόθεση ότι αυτή θα είχε στηριχθεί και θεσμικά και κυρίως οικονομικά, εξαρχής δεν υπήρξε.
Και μάλιστα σε ένα μεγάλο βαθμό, η μεταρρύθμιση αυτή χρησιμοποιείται από την κυβέρνηση για να μεταβιβαστούν χρέη της  προς την Αυτοδιοίκηση και κυρίως για να αφαιρεθούν θεσμοθετημένοι πόροι της  και να χρησιμοποιηθούν για την αποπληρωμή υποχρεώσεων της χώρας για το Μνημόνιο, με τη δικαιολογία ότι είναι  υποχρέωση της Αυτοδιοίκησης να συνδράμει στην «εθνική» προσπάθεια.
Λες και είναι η Αυτοδιοίκηση με το 3% επιχορήγηση, αυτή που δημιούργησε αυτό το τεράστιο εθνικό μας χρέος. Οι δήμοι της Ελλάδας έχουν τον μικρότερο δανεισμό από τους ΟΤΑ όλης της Ευρώπης και η σχέση τους με το συνολικό δημοσιονομικό χρέος της χώρας είναι μόλις 0,7%.
Οποιεσδήποτε λοιπόν αναφορές σε βάρος των ΟΤΑ από την κυβέρνηση για τα δημοσιονομικά τους ελλείμματα, είναι παραποίηση της αλήθειας.  Άλλωστε διαχρονικά οι κυβερνήσεις προσπαθούν να φορτώσουν τις δικές τους  τεράστιες ευθύνες για την πραγματικά δύσκολη οικονομική κατάσταση των δήμων στους δημάρχους και στην Αυτοδιοίκηση. Κυρίως τέτοιες αναφορές γίνονται, όπως και τη συγκεκριμένη περίοδο, ακριβώς γιατί προγραμματίζονται νέες μεγάλες περικοπές προς την Αυτοδιοίκηση.

Η ανάγκη λοιπόν που προκύπτει, είναι ότι το κίνημα της Αυτοδιοίκησης της χώρας μας θα πρέπει:

• Να βγει από το τέλμα που την έχει οδηγήσει η δυσπραγία στην εφαρμογή του Καλλικράτη,
• Να σταματήσει ο ασφυκτικός εναγκαλισμός με την κρατική γραφειοκρατία, που συνθλίβει καθημερινά τους δήμους
  και κυρίως
• Να μπει τέλος στην οικονομική αφαίρεση θεσμοθετημένων πόρων και να διασφαλιστούν οι αναγκαίοι πόροι για την άσκηση των νέων αρμοδιοτήτων  που μεταβιβάζει ο Καλλικράτης στους δήμους.

Ο αγώνας της Αυτοδιοίκησης θα πρέπει να επικεντρωθεί στους εξής άξονες:

• Στην οικονομική αυτοτέλεια των ΟΤΑ,
• Στη διοικητική αποκέντρωση με την πλήρη απεξάρτηση από το κεντρικό κράτος, με βάση τις αρχές της εγγύτητας και της επικουρικότητας,
• Και τρίτον, ήδη η Αυτοδιοίκηση έχει συμβάλει τα μέγιστα για τις ανάγκες της οικονομικής εξυγίανσης, στο 1 δις ευρώ έφτασε η συμβολή της, και πρέπει να σταματήσει η περαιτέρω αφαίμαξη χρήσιμων και κρίσιμων πόρων όχι μόνο για την υλοποίηση του Καλλικράτη, αλλά κυρίως και προπαντός για να παραμείνουν ανοικτοί οι δήμοι και να μην καταρρεύσουν.

ΠΕΤΡΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ
ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ